dinsdag 24 april 2012

Verhogen GGO´s de voedselproductie?

Door: Ella Weggen
foto: Guardian
Vaak wordt het argument gehanteerd dat GGO´s nodig zijn, om de toenemende bevolkingsgroei te voeden. (geschat wordt een groei van 7 tot 9 miljard in 2050).

Ik vroeg me af: Zijn GGO´s daadwerkelijk in staat de voedselproductie te laten stijgen? Is dat wetenschappelijk bewezen? Is het nodig HIER in Europa meer te produceren? Hebben we daar GMO´s voor nodig of kan het ook op andere wijze?

Moet Europa meer voedsel produceren? Enerzijds lees je argumenten dat dit nodig is omdat wij op een geografisch gunstig gelegen deel van de wereld liggen, waardoor we in staat zijn (in tegenstelling tot veel andere gebieden die droog of onvruchtbaar zijn) voedsel te produceren. Anderzijds is het volgens mij ook van belang dat ontwikkelingslanden zelf in staat zijn hun voedsel te produceren, opdat zij zichzelf kunnen ontwikkelen en voorzien van voedsel. Voor ontwikkelingslanden is het argument om genetisch gemodificeerde gewassen te gebruiken zwak. Er zijn nog grote vooruitgangen te halen met conventionele manieren om tot een hogere productie te komen. De meeste ontwikkelingslanden zijn nog lang niet zo ver in hun landbouwtechnieken als onze Hollandse boeren. Daarnaast is het volgens mij niet een vraag van productie die moet stijgen om de wereld te voeden, maar van distributie. Er is genoeg te eten op de wereld, toch hebben 1 miljard mensen honger. Dit probleem kan worden aangepakt met verbeterde technieken voor ontwikkelingslanden, ontwikkeling van lokale en regionale voedselvoorziening en distributie. Ik zie niet in dat GGO´s ontwikkelingslanden of de Westerse wereld gaat helpen het probleem van de 1 miljard hongerende mensen op te lossen. Het zou interessanter zijn voor ontwikkelingslanden er voor te zorgen dat de Westerse landbouwtechnieken worden overgedragen om de productie daar te verhogen. Hier hoeven voorlopig nog geen GGO´s aan te pas te komen. Dit zou waarschijnlijk enkel averechts werken, vanwege de patenten die er op de zaden rusten. Het zorgt er niet voor dat het voedsel op de juiste plek terecht komt.


Toen ik net over GGO´s hoorde was ik gecharmeerd van het feit dat het zou kunnen helpen in droge, of overstroomde gebieden de landbouw in stand te houden. Omdat het zo gemodificeerd kan worden dat het resistent tegen verzouting. Zie hier een artikel over welke voordelen GGO´s kunnen hebben:
http://benefitof.net/benefits-of-genetically-modified-organisms/

Vorige maand las ik echter een artikel dat het niet noodzakelijk is daarvoor GGO´s te gebruiken, maar dat ook andere technieken en onderzoeken zonder GGO´s hiervoor kunnen zorgen.


Is het niet veiliger andere technieken te gebruiken om productie te verhogen? Om het voorzorgsprincipe te hanteren en niet met GGO´s pogen productie te verhogen? Afgezien van de vraag of het daadwerkelijk tot hogere productie leidt, ben ik er niet van overtuigd dat het nodig is GGO´s in te zetten om tot verhoging van voedselproductie te komen.

zondag 15 april 2012

Een gm-plantje op de vensterbank

De komende tijd zal ik jullie op de hoogte houden van mijn zoektocht naar genetisch gemodificeerd zaad. Het doel dat ik mezelf gesteld heb, is om zo snel mogelijk een zelf gekweekt genetisch gemodificeerd plantje in de vensterbank of tuin te hebben staan. Maar hoe komt een gewone Nederlandse consument aan genetisch gemodificeerd zaad?
Mijn eerste gedachtes gingen uit naar ofwel een buitenlands zaadbedrijf dat wel toegestaan is dit te verhandelen of een Nederlandse zaadbank. En welk buitenlands zaadbedrijf is groter dan het bekende Monsanto? Monsanto is een Amerikaans bedrijf dat handelt in (landbouw)gewassen. Inmiddels biedt zij een grote hoeveelheid gangbare en genetisch gemodificeerd zaad, pesticiden en technieken aan. Het aanspreekpunt van dit bedrijf in Nederland is Nico van Vliet. Ik heb met hem gemaild om een aantal dingen te weten te komen. Leveren Amerikaanse bedrijven aan Nederlandse consumenten? Zo ja, welk bedrijf zou ik moeten benaderen? Zo nee, op welke andere manier zou ik genetisch gemodificeerd zaad kunnen verkrijgen?
Daarnaast beschikt de Universiteit Wageningen over een Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN). Echter, hier zijn alleen maar gangbare, niet genetisch gemodificeerde, zaden te verkrijgen. Vervolgens ontdekte ik het onderzoekscentrum Plant Research International B.V. te Wageningen. Dit onderzoekscentrum is erop gericht de overheid en bedrijven te informeren en onderzoek voor hen uit te voeren om zo tot een duurzamere economie te komen. Ook de heer Richard Visser, Business unit manager Biodiversiteit en Veredeling, heb ik gemaild met een aantal vragen. Ten eerste de vraag of zij zich bezig houden met het verbouwen van genetisch gemodificeerde gewassen (voor wetenschappelijke doeleinden). Ten tweede of het mogelijk is een kleine hoeveelheid genetisch gemodificeerd zaad te planten voor dit blog.

“Say NO to GMO!”, ‘why should we?’


“Say NO to GMO!”,        ‘why should we?’
Er is ontzettend veel weerstand op GMO. Ik heb eens grondig een hele reeks fora en websites uitgepluisd en naar het antwoord gezocht op de vraag: Waar wordt alle weerstand op GMO’s op gebaseerd? Tijdens het onderzoek kwam ik vergaande beweringen en beschuldigingen tegen. Tot grote complottheorieën aan toe.

De weerstand op GMO’s is serieus, websites als www.saynotogmos.org zetten netjes op een rijtje waarom we met GMO’s moeten kappen. Tijdens het lezen van verschillende websites komen een aantal argumenten steeds naar voren. De volgende drie gerelateerde standpunten leveren nogal wat gespreksstof op:

“GMO’s zijn onterecht als veilig voedsel verklaard”
“Onderzoek naar gezondheidseffecten is te beperkt of zelfs niet gedaan”
“Er is gesjoemeld met de onderzoeken naar de gezondheidseffecten omtrent GMO’s”

In deze tekst houd ik het verder ook bij het onderwerp voedselveiligheid, omdat dit al genoeg schrijf- en gespreksstof oplevert en tevens pakken we daarmee een probleem aan die bij verschillende argumenten tegen GMO’s ten grondslag ligt.
Het gaat om het structureel wantrouwen van de grote bedrijven als Monsanto en de overheid, wat de anti-GMO bewegingen bestaansrecht geeft. Velen zijn er van overtuigd dat er gelobbyd wordt door de GMO producers en dat de overheid, ten behoeve van de economie en ten koste van de gezondheid van de burgers, beslissingen neemt. Waarom zou je als burger bang zijn voor ingrediënten als: “Gemodificeerd maïszetmeel”, als je toch weet dat er onderzoek is gedaan naar de voedselveiligheid van dit product? Het is de toch overheid die deze onderzoeken eist, die zal toch ook wel zorgen dat er sprake is van objectiviteit? Volgens velen speelt óf de overheid het spelletje mee óf staat de overheid tussen twee vuren: Het volk en de grote bedrijven waarmee de huidige economie staat of valt.
Om niet breed uit te gaan over de complottheorieën: GMO’s zijn ongezond, is de stelling, en dit geeft reden genoeg om ‘die rommel’ uit ons eten te houden. Laten we de oorzaak van deze onrust van dichtbij bekijken.

Waarom acht men GMO’s onveilig?
Een persoon op dit gebied die fel tegen GMO’s is vanwege gezondheidsredenen is Jeffrey Smith, hij doet in een speech de volgende uitspraak: “Food and Drug Administration heeft het volgende gezegd, waardoor GMO’s de markt op konden komen: ‘Het agentschap is niet bekend met enige informatie die aantoont dat voedsel gemaakt van GMO’s op een betekenisvolle of eenduidige manier verschilt van ander voedsel’.“
Waarop Mr Smith antwoordt: “It’s obviously not true. In fact, documents made public from a lawsuit, proved that sentence was a lie. But in the base of this sentence the FDA said: ‘No testing was necessary’. The FDA(actually) said: ‘If the companies that produce biotech foods, believe they’re save, they can put it on the market, without even telling the FDA.
But a friend of mine, sued the FDA 44.000 internal memo’s became public, and it turned out that the overwhelming consensus among the FDA scientists warned of: Allergens, toxins, new diseases and nutritional problems.
But the concerns of the scientists were systematically extracted, removed and ignored. One scientist wrote in a memo: ‘What’s become of this document? It’s basically a political document, there’s no science in it. It does not address the unpredicted side effects.
So who overruled the scientists? Micheal Taylor: In charge of FDA policy. Former Monsanto attorney and later Monsanto’s vice president. He’s worked at Monsanto’s before working at the FDA to create the ideal regulatory system for the companies and then implemented it themselves. This was in 1992 and his policy still stands.”
Zie zijn presentatie hier en zie hier de aangetekende brieven van de wetenschappers die veiligheid van de GMO’s ontkenden.

Hij is dus overtuigd van deze samenzwering tussen Monsanto en de FDA waardoor GMO’s onterecht als veilig voedsel zijn verklaard. Volgens mij een mooi punt van discussie.
Maar laten we deze samenzwering nu eens ontkennen en kijken hoe de wereld er zonder deze theorie uitziet. Volgens veel mensen zijn er gewoonweg te weinig onderzoeken die de GMO’s veilig verklaren maar wel veel onderzoeken die het tegendeel bewijzen. Ik ben op onderzoek uitgegaan(en zal het nog verder uitdiepen) om na te gaan of dit daadwerkelijk zo is. Want ook over aspartaam bestaan gelijksoortige theorieën, toch denk ik persoonlijk dat aspartaam wel degelijk veilig is.

Onderzoek
De volgende artikelen(artikel één en twee) laten zien door wat voor proces een GM gewassen moeten gaan eer ze goedgekeurd kunnen worden. Ieder op dit moment geteelde GM gewas is op z’n minst op deze wijzen getest. Voor de wantrouwige lezers raad ik aan het te lezen. In elk geval is duidelijk dat de lange termijn gevolgen van GM gewassen niet onderzocht(kunnen) zijn eer ze op de markt komen. De vraag is in hoeverre dit relevant is, gezien de geringe(?) verschillen tussen het ‘origineel’ en de ‘gm-variant’. Een gen van een plant/dier/bacterie of ander organisme wordt in de plant gebracht. Als beide ‘ingrediënten’(origineel+toevoeging=gm) veilig zijn, hoe onveilig is het GM-gewas dan? Oftewel, kan ons lichaam simpel met de nieuwe samenstelling overweg gaan? Dit laatste wordt in elk geval wel aangenomen.


Wie heeft het antwoord?
De vraag die alom onbeantwoord lijkt, is de vraag of GMO-voedsel gezond is. Zijn er echt geen onderzoeken online die aantonen dat GMO’s veilig zijn en daarmee dat de anti-mensen slechts gebrek aan kennis hebben en hun focus teveel op ‘anti-sites’ hebben gericht als bron voor hun mening. Uiteindelijk wantrouwt gemiddeld 70% van de bevolking  GMO’s, volgens mij is de bron het ontbreken van kennis waarbij er drie opties zijn: Juiste kennis over veiligheid is überhaupt niet aanwezig(zoals beweerd wordt), deze kennis is er wel, maar wordt simpelweg niet gezien als betrouwbaar of de anti-mensen hebben de kennis omtrent veiligheid in z’n geheel nooit gelezen. Volgens mij zorgen die laatste twee gevallen in elk geval voor een boel opschudding, mijn interesse gaat daarom sterk uit naar die eerste optie. De eerste betekent gelijk voor de ‘anti’s’, de andere twee stellen de beleidsmakers en zaadproducenten in het gelijk.

Discussie
Van welke van bovengenoemde opties is er sprake? Klinkt als een gigantische vraag, maar in principe zou het antwoord er moeten zijn, aangezien de consumptie van GMO’s voor velen een dagelijkse praktijk is en er dus op enerlei wijze vastgesteld is dat GMO’s veilig zijn. Is die wijze terecht, is dus eigenlijk de vraag.

Het vervolg
Mijn onderzoeksvraag was in eerste instantie: Waar komt de weerstand tegen GMO’s vandaan? Eén  oorzaak heb ik gevonden en besproken: Onzekerheid over de veiligheid van GMO's. Ik ben benieuwd hoe jullie mening is over de veiligheid. Als ik nog meer merkwaardigheden vindt over dit onderwerp zal ik dit posten. Ondertussen onderzoek ik verdere oorzaken van het boe-geroep op het grote net. Buiten het onderzoek naar de haat ben ik benieuwd welke GMO’s er eigenlijk allemaal zijn. Vaak wordt gewezen op de milieuschade die Round-up veroorzaakt, door de voorstanders wordt vervolgens gewezen naar de potenties van GMO’s: Gewassen voor zilte bodems, extreme droogtebestendige rassen en rassen die met veel minder water groot kunnen worden. Die voordelen zijn geweldig, maar in hoeverre zijn zulke zaden er al, of zijn er enkel nog pesticide-resistente GMO’s?


Voorbeelden van anti GMO’ers
Radiofragment over het boek: “De wereld volgens Monsanto” http://gentechvrijvoedsel.nl/wp-content/uploads/2009/12/Monsanto2.mp3

donderdag 12 april 2012

Gmo’s in Europa: een kijkje in de toekomst

Hoe ziet Europa er over 50 jaar uit? Eten we dan allemaal gmo-voedsel of blijft Europa gmo-vrij? Een poging om de toekomst te voorspellen aan de hand van een recent rapport.

Het rapport Mondiale Motivatie of Europese Eigenheid, Vier scenario’s voor ggo’s in de Europese landbouw is in 2011 geschreven door de Commissie Genetische Modificatie en het Rathenau Instituut. Zij beschrijven vier extreme scenario’s hoe de situatie voor gmo’s zich in Europa kan ontwikkelen. Feit is dat de rest van de wereld wel gmo’s teelt en de vraag is hoe Europa hier op reageert. De toekomst van gmo’s in Europa hangt volgens het rapport af van de maatschappelijke acceptatie van de technologie en de eventuele externe druk. Met de externe druk bedoelen de schrijvers de sociale, economische, politieke en ecologische noodzaak om toch gmo’s te gebruiken. Bijvoorbeeld door conflicten omdat WTO-regels worden geschonden of doordat grote voedseltekorten ontstaan.

Het rapport gaat er van uit dat gmo’s veilig zijn, ook al wordt dat niet met zoveel woorden gezegd. Ook nemen de schrijvers aan dat de rest van de wereld door zal gaan met het op grote schaal gebruiken van gmo’s. Daar valt nog wel iets tegen in te brengen. Toch is het rapport handig om te bedenken welk scenario het meest aanspreekt. En welk scenario het meest waarschijnlijk is. En als er iets is wat de geschiedenis ons heeft geleerd is het wel dat de toekomst er altijd anders uit ziet dan we vantevoren hadden gedacht. Dit zijn de vier scenario’s uit het
rapport:

Scenario 1 GGO’s als Luxe: Gmo-voedsel is maatschappelijk geaccepteerd. Consumenten kunnen kiezen tussen gmo en gmo-vrij. Er zijn allerlei luxe gmo-producten te koop met claims over gezondheid en duurzaamheid. Er is een niche-markt voor duurdere gmo-vrije producten.

Scenario 2 Mondiale Motivatie: Politieke druk en mondiale problemen rondom voedselzekerheid leiden er toe dat gmo’s meer geaccepteerd worden. Gmo-vrij voedsel wordt duur. Het is voor consumenten lastig om gmo-vrij te kiezen.

Scenario 3 Europese Eigenheid: De maatschappelijke acceptatie voor gmo’s is ver te zoeken. Europa blijft grotendeels gmo-vrij. Biotechnologie zonder gm wordt wel veel toegepast.

Scenario 4 Dure Idealen: Weerstand tegen gmo’s blijft, maar de druk vanuit de rest van de wereld neemt toe om gmo’s te gebruiken. Tegelijkertijd zijn er voedseltekorten waardoor de prijs van gmo-vrij voedsel enorm stijgt.

Over 50 jaar leef ik het liefst in het Europa uit de scenario’s 1 en 3. Ik denk dat het eerste scenario wat waarschijnlijker is dan het derde: uiteindelijk gaan we in Europa die gmo’s ook wel accepteren, de druk zal op den duur gewoon te groot zijn. Maar tegelijkertijd kan ik me ook het tweede scenario goed indenken. Scenario 4 lijkt mij niet waarschijnlijk: als gmo-vrij voedsel echt heel duur wordt, denk ik dat de meeste consumenten kiezen voor goedkoper gmo-eten.

Hoe zie jij Europa & gmo’s over vijftig jaar? Welk scenario spreekt je aan?

woensdag 11 april 2012

Welkom!

Namens Bram Wits:

Acht YFM Academici hebben de opdracht gekregen om zich zelf onder te dompelen in één van de meest complexe vraagstukken van ons hedendaagse voedselsysteem: het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen. Bijna onmogelijk lijkt het om ratio en emotie uit elkaar te houden als het gaat om deze moderne praktijk. De grote, enge Monsanto's van deze wereld lijken arme kleine kneuterboertjes te verzwelgen. Films als Bitter Seeds (Trailer) en Raising Resistance (Trailer) bevestigen dat idee. Anderzijds hebben we een groeiende wereldbevolking met een groeiende voedsel vraag en kunnen GMO's (die op ethische wijze worden ingezet) weleens een oplossing bieden.

Eén ding is duidelijk: "Genetically modified organisms (GMOs) are a fact of modern agriculture, and are here to stay. GMOs are also a fact of public preoccupation and opinion, which politicians must take into account" (Louise Fresco). Ook de Nederlandse overheid ziet mogelijkheden, vooral voor een biobased economy. Het kabinet vroeg de SER in 2009 om advies uit te brengen over de Nederlandse perspectieven in een dergelijke economie (SER rapport). Of de biobased economy uiteindelijk oplevert wat nu wordt beloofd, moet nog blijken. ‘Om de ontwikkelingen de goede kant op te kunnen sturen, moeten sectoren op de hoogte blijven van wat er speelt en moeten afspraken worden gemaakt.’ Op de hoogte blijven doet onze opdrachtgever ook. En wij zijn uitgenodigd om dit proces onafhankelijk te doorlopen. Complex, emotioneel maar enorm de moeite waard.

Om deze taak als groep van drukke 'young professionals' aan te gaan is nogal een uitdaging. Er zijn bibliotheken vol geschreven over dit thema en, nogmaals, vooroordelen en onderbuikgevoelens zijn bijna niet uit te sluiten. Daarom hebben de deelnemers aan dit project besloten hun persoonlijke ontdekkingstocht te gaan delen op dit blog. Zonder de pretentie dat dit alomvattend kan zijn. Wij gaan aan de slag geïnspireerd op de 'Joris Luyendijk Banking Blog' waarin hij zijn persoonlijke 'issue learning curve' in een andere complex systeem te beschrijven: de financiële wereld in de Londense City. Onze eigen wereldbeeld en overtuigingen moeten daarin eerlijk worden getoetst. Alleen dan komt de discussie over dit belangrijke onderwerp, dat overal om ons heen een oprukkende realiteit vormt, verder.


Als coach van deze groep nodig ik een ieder graag uit de ontdekkingen, ideeën en uitspraken die hier worden gedeeld te toetsen, uit te dagen en zo mogelijk aan te vullen of te weerleggen.


Wij kijken uit naar de zoektocht die voor ons ligt.


Bram Wits

De voor- en nadelen van GM gewassen in ontwikkelingslanden

Hieronder de voor- en nadelen van GM gewassen in ontwikkelingslanden, gehaald uit een zeer brede literatuurstudie gemaakt door Hossein Azadi en Peter Ho. Research review paper: Genetically modified and organic crops in developing countries: A review of options for food security



Als ik dit zo bekijk dan zie ik dat er met name nadelen kleven aan GM gewassen in ontwikkelingslanden.

Een hogere droogte tolerantie wordt bijvoorbeeld als voordeel ervaren. In gebieden waar water schaars is bestaan al langer gewassen die bijvoorbeeld een korter seizoen hebben en daardoor minder last van droogte ervaren en/of gewassen die met minder water toe kunnen. Vaak zijn dit oude "landrassen" maar in de loop der jaren opzij geschoven voor concurrerende hybride rassen die vaak veel gevoeliger zijn voor fluctuerende weersomstandigheden. Daardoor is men gaan denken dat de oplossing ligt in Genetische Manipulatie. Ik heb daar mijn vraagtekens bij.. Inzetten op veredeling van landrassen biedt volgens mij meer soulaas. Bovendien zijn dit ook nog eens rassen die een boer zelf kan vermeerderen. Afhankelijk van een zaadleverancier is hij dan minder!

Goedkopere productie wordt ook als voordeel genoemd. Ik vraag mij af of de productie goedkoper wordt. In de loop der jaren worden er vaak juist meer bestrijdingsmiddelen ingezet omdat bijvoorbeeld onkruiden resistent zijn geworden. ook vraag ik mij af wat voor effecten dit heeft op de bodem. De bodem, het belangrijkste onderdeel in de voedselproductie..

Maar goed het onderzoek gaat verder. Een volgende keer schrijf ik een blog over de gevolgen voor boeren in West Europa.