woensdag 20 juni 2012

Overtuigde wetenschap

Door: Janno
Tabaksplanten in Wagenginen die genetisch
gemodificeerd zijn om zware metalen als
zinc en cadmium uit vervuilde bodems op te nemen.
Genetische modificatie is een internationaal heet hangijzer. De meeste praktische toepassingen van de gewassen vind je bovendien niet in Europa, dat haar haar deuren angstvallig gesloten houdt. Je zou bijna vergeten dat in Nederland wel een van de best aangeschreven agrarische kenniscentra van de wereld staat: Wageningen University & Research (WUR).

Hoewel tegenstanders WUR ongetwijfeld als deel van ‘het systeem’ (het huidige systeem van voedselproductie, J.L.) zouden betitelen, konden we natuurlijk niet om zo’n gerenommeerd instituut heen. Dus ontmoetten Susan en ik op deze woensdag om half negen ’s ochtends Erik Toussaint, die als hoofd communicatie met een specialisatie in genetica geroutineerd met ‘lastige’ vragen omging. Later die ochtend spraken we met Esther Kok, die zich als hoofd van het RIKILT instituut voor voedselveiligheid bezig houdt met genetisch gemodificeerde voedselproducten. Als klap op de vuurpijl nam Mark Aarts ons mee het lab in, ondertussen een vurig pleidooi houdend voor genetische modificatie.

Ik heb ontdekt dat het vaak leerzamer is je te laten overtuigen dan je te veel tegen argumenten en gedachtegangen te verzetten. De drie wetenschappers die Susan en ik vandaag spraken, waren unaniem in hun positieve houding ten opzichte van GGO. ‘Het is  een tool en we moeten alle tools in onze gereedschapskist gebruiken om de wereld te kunnen voeden’, stelde Toussaint. Later sloten Kok en Aarts zich vrijwel naadloos bij deze stelling aan en gingen zelfs nog verder. De strikte regelgeving rond GGO’s was volgens hen eerder schadelijk dan noodzakelijk. Volgens Kok hebben de ‘indianenverhalen van een heel klein groepje mensen’ geleid tot ‘zwartmakerij van wetenschappers die tot voorbij de Tweede Kamer rijkt’. En voor Aarts was het duidelijk: een toekomst zonder GGO gaat niet plaatsvinden.

Louise Fresco schreef het al eerder:
GMO is here to stay. Ze herhaalde dit bij het kick-off weekend van deze Academie en deed dat met een overtuigingskracht die moeilijk naast je neer te leggen viel. Diezelfde op kennis gestoelde zekerheid (zeker geen arrogantie!) was vandaag meer dan duidelijk bij de wetenschappers in Wageningen. Ja, GGO’s kunnen veilig voor mens, dier en milieu worden gebruikt. Ja, ze kunnen en zullen gaan helpen om een duurzamer voedselsysteem te maken. En nee, het kan eigenlijk niet dat we iets over hoofd zien. ‘Of tenminste, niet méér dan bij allerlei andere risico-overwegingen die we wel accepteren’, nuanceerde Aarts.

Eerder liet ik me ten tijde van het Britse protest tegen een proefveldje genetische gemanipuleerde tarwe nog overtuigen door een aantal goede tegenargumenten. Vooral het feit dat we gen-tech eigenlijk niet nodig hebben en dat het een uitvloeisel is van een bepaald, niet noodzakelijkerwijs wenselijk, wereldbeeld, vind ik nog steeds steekhoudend. Maar de rationele, rustige en vooral zelfverzekerde argumentatie van de experts die ik vandaag heb ontmoet, heeft mijn angst voor GGO’s an sich weer doen verminderen en mijn enthousiasme voor de mogelijkheden doen toenemen.

Alhoewel ik wel een slag om de arm hou, hierover later meer.


4 opmerkingen:

  1. Janno, zijn de wetenschappers er ook van overtuigd dat de kans op 'genenvermenging' in de wilde natuur niet aanwezig is, dan wel geen gevaren oplevert? In ieder geval blijkt het voor de gezondheid van mens en dier geen kwaad te kunnen, gebaseerd op een betrouwbare hoeveelheid onderzoek?(naar mijn weten nu, is dat ook zo)

    Voor mij nu is het grootste protest de onvoorziene risico's(die wel redelijk voorzien blijken?) en de patenten, maar dat laatste heeft an sich weinig met GMO's te maken maar is meer een economisch en juridisch aspect. Als dat geen 1 op 1 relatie(meer) is, is dat gevaar er in principe niet...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik snap niet helemaal precies wat je bedoeld, maar hier is een poging tot antwoord:

      Inderdaad moet je een onderscheid maken tussen GMO als op zichzelf staand gegeven en de manier waarop het sociaal economisch wordt toegepast. Over het laatste punt: alle wetenschappers die we in Wageningen spraken zijn eigenlijk voor minder strenge regels ten opzichte van GMO, zodat ook kleinere zaadveredelaars zich met de techniek bezig kunnen houden. Momenteel is GM techniek daar te kostbaar voor en dat zorgt voor de concentratie ervan in de handen van joekels als Monsanto, BASF en Syngenta.

      Minder strenge regels zal tegenstanders van GM op hun achterste benen laten staan, maar de mensen die ik heb gesproken benadrukken dat dit helemaal niet zo gevaarlijk is. Zij maakten zich eerder zorgen over de gevaren van conventioneel kruisen - iets waar helemaal geen controle op is en waar volgens hun veel meer kans op een vervelende, onvoorziene consequentie bestaat.

      Genenvermenging kan volgens de mensen die ik gister sprak uitstekend worden tegengegaan, mits je weet wat je doet. Uitsluiten kan echter nooit. Maar dit is niet iets waar ze zich druk over maakten; cisgenese of transgenese, het maakte hen allemaal niet uit. De risico's konden - bij het verstandig uitvoeren van de procedure en het zinnig kiezen van de juiste genen - uitstekend in de hand worden gehouden. De weerstand schrijven ze allemaal toe aan onwetendheid en onbekendheid met een nieuwe techniek.

      Wat mij dwarszit is dat ze vast lijken te zitten in een bepaalde manier van denken: het Groene Revolutie-paradigma, om het maar even zo te zeggen. Maar zoals gezegd in het blog: ze zijn een stuk overtuigender in hun argumentatie dan veel 'anti's'. Ik geloof ze, als ze zeggen dat de gevaren minimaal zijn. Het enige waar ik weerstand tegen biedt, is de innige verbintenis met 'het systeem'. Maar daarbij kan je niet vergeten dat 'het systeem' simpelweg de realiteit is. De meerderheid vind het een goed systeem...

      Verwijderen
  2. Perfect antwoord op mijn vraag hoor.
    Vroeg om hun ideeën over gevaren van genenvermenging en dat leg je mooi uit.

    Enkel ben ik nog benieuwd of zij er van overtuigd zijn dat het voor de gezondheid van de wezens die het eten geen kwaad kan. Zelf denk ik dat je dit echt per geval moet bekijken(gevaren worden bijvoorbeeld toegeschoven op de 'gifproducerende gmo's's, het gif zou ons lichaam weinig goeds doen) maar benieuwd of ze daar nog iets over zeiden.


    Opmerkelijk:
    Als ik het goed begrijp, zorgen de strenge regels er juist voor dat de machtige bedrijven, de macht behouden door de kapitaalintensiviteit en daarmee de moeilijke toetreding tot de markt door nieuwe bedrijven. Paradoxaal: Mensen willen strenge regels én eerlijke handel, maar de strenge regels zorgen voor monopolieposities(wat niet per definitie hoeft te leiden tot oneerlijke handel, maar wat vaak wel de praktijk is: http://www.freebits.nl/images/937Level_of_friendliness.jpg

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. De case-by-case procedure geldt zeer zeker en is volgens alle betrokken ook noodzakelijk. Maar het is volgens de mensen die we in Wageningen spraken wel duidelijk dat het goed mogelijk is om zeer veilige GGO's te maken. Daarvoor is controle nodig, maar op dit moment is er veel controle die sterk neigt naar onnodige bureaucratie bedoeld om gemoederen in de samenleving gerust te stellen. Tests waarvan alle wetenschappers die er wat vanaf weten zeggen dat het nergens goed voor is, sterker, dat het nadelige effecten heeft. Maar je hebt gelijk: de GGO's met anti-biotische markers is nog wel interessant om na te sturen.

      Verder denk ik dat je analogie met dat grappige (ware) grafiekje wat op fb rondzong afgelopen weken bijzonder toepasselijk is. De mensen die we in Wageningen spraken, vonden bedrijven als Monsanto vaak niet zo slecht. Het enige probleem was volgens hun dat deze bedrijven soms hun waren verkopen aan mensen die er slecht mee omgaan. Hier heb ik nog wel het een en ander over te zeggen. Die redenering klopt mi niet helemaal - zeker niet als je het hebt over Corporate Responsibilty...

      Verwijderen